-پێناسه‌ی ئابووری شاراوه:
:V.tanzi بۆیه‌ئابووری نادیارهه‌رئه‌ولایه‌نانه‌ده‌گرێته‌وه‌كه‌له‌ده‌سه‌ڵاتی باج ده‌شاردرێته‌وه.
:Guttmann Fiege باس له‌كۆی به‌رهه‌می نیشتمانی هه‌ژمارنه‌كراویاخودئه‌وبه‌شه‌ی به‌رهه‌می نیشتمانی كه‌پێویسته‌بچێته‌كۆی به‌رهه‌می خاوبه‌ڵام به‌هه‌رهۆیه‌ك بێت نه‌چووه.
3-قه‌باره‌ی ئابووری شاراوه‌له‌جیهاندا:
راپۆرتێكی سندوقی دراوی نێوده‌وڵتیIMF :له‌نێوان ساڵانی 1988-2000له‌كۆیی 84وڵاتی جیهان
وڵاتانی دواكه‌وتوو:%35-44
وڵاتانی تازه‌پێگه‌یشتوو:%21-30
وڵاتانی خاوه‌ن گه‌شه‌یه‌كی ئابووری:%14-16
4-ناوه‌كانی ئابووری شاراوه:
ئابووری شاراوه،ئابووری ڕه‌ش،ئابووری خواره‌وه،ئابووری نافه‌رمی،ئابووری دووه‌م،ئابووری تاوان،ئابووری تۆمارنه‌كراو،ئابووری سێبه‌ر،ئابووری به‌رامبه‌ر،ئابووری ده‌رگای پشته‌وه،...هتد.
5-جۆره‌كانی ئابووری شاراوه:
ا-قاچاخچێتی چه‌ك
ب-مادده‌ی هۆشبه‌ر
ج-له‌شفرۆشی
دواهه‌مین راپۆرتی رێكخراوی كاری نێوده‌وڵتی:
ساڵانه‌به‌كارهێنانی ژن ومنداڵ بۆكاری له‌شفرۆشی به28 ملیۆن دۆلارمه‌زه‌نده‌ده‌كات ،وه‌ده‌سكه‌وته‌كانی كاری زۆره‌ملێیانه‌به32ملیاردۆلارمه‌زه‌نده‌ده‌كات ،وه‌به‌رێژه‌ی3ملیاركه‌س كاری له‌شفرۆشی پێوه‌ده‌كرێت.
دیمانه‌یه‌كی رۆژنامه‌ی(سه‌ندای تایمز):
دكتۆره(سریاعبید)به‌رێوه‌به‌ری جێبه‌جێكاری سندوقی(un)ده‌ڵێت ره‌واجی بازرگانی كردن به‌سێكس له‌پله‌ی سێیه‌م دێت دوای بازرگانی كردن به‌چه‌ك ومادده‌بێهۆشكه‌ره‌كان.
-هۆكاره‌كانی بڵاوبوونه‌وه‌ی ئابووری شاراوه
-یاساباجییه‌نادادییه‌كان،به‌رزبوونه‌وی ئاستی باج
ئایادابه‌زاندنی باج هۆكاره‌بۆنه‌هێشتنی ئابووری شاراوه؟
-رۆڵی پرۆژه‌بچوكه‌كان
-ده‌گمه‌نی ونه‌بوونی كاڵا
-نه‌گونجاندنی ئاستی كرێی ماددی ومه‌عنه‌وی، جیاوازی له‌نێوان ده‌رچووه‌فێرگه‌ییه‌كان وداهاته‌كانیان.
-توندی هه‌ڵسوكه‌وتی یاسایی وه‌ئاسایش له‌دامودوزگاحكومیه‌كاندا
- -گه‌نده‌ڵی ئیداری
-بێكاری
-ده‌رچووه‌كانی خوێندن ونه‌بوونی هه‌لی كار.
-هه‌ڵئاوسان
-خانه‌نشینی
-كه‌متوانایی ولاوازی ده‌سه‌ڵات
6-دیارده‌نادروسته‌كانی ئابووری شاراوه
-كه‌می كۆكراوه‌باجییه‌كان
-تێكچونی زانیارییه‌كان
-به‌رزبوونه‌وه‌ی راده‌ی بێكاری
-دواكه‌وتنی گه‌شه‌ی ئابووری
-دروستبونی داشكانه‌وه(كساد)
-كاریگه‌ری ده‌بێت له‌سه‌ربڕیاره‌حكومییه‌كان
7-ده‌روازه‌كانی دیاری كردنی ئابووری شاراوه
-ده‌روازه‌ی جیاوازی نێوان داهات وخه‌رجی
-ده‌روازه‌ی پێداچونه‌وه‌باجییه‌كان
-ده‌روازه‌ی بازاری كار
-ده‌روازه‌ی دراوه‌كان
-شێوازی یه‌كه‌كانی دراوی خاوه‌ن به‌هایی به‌رز
8-لایه‌نه‌باشه‌كانی ئابووری شاراوه
-خۆی ده‌ربازبكات له‌ده‌رئه‌نجامی هه‌لسوكه‌وته‌رێكخراوییه‌كانوه‌ك:یاسیی كه‌می كرێوبه‌رزی باج
-پێِشكه‌شكردنی خزمه‌تگوزاری به‌نرخی كه‌متربۆئه‌وكه‌سانه‌ی كه‌داهاتیان نزمه
-ده‌بێته‌هۆی نزمبونه‌وه‌ی جیاوازی داهات
-ده‌بێته‌یارمه‌تی ده‌رێك بۆئابووری فه‌رمی
9-پرسیار:ئایابوونی ئابووری نادیاری گه‌وره‌وه‌به‌رهه‌مهێنی دینامیكی پێویسته‌بۆكاری استقراری ئابووری له‌ئابووری نوێ؟
10-چاره‌سه‌ر:
-سه‌رله‌نوی دارشتنه‌وه‌ی یاساباجییه‌كان.
-هه‌وڵدان بۆبه‌رزكردنه‌وه‌وگونجاندنی ئاستی كرێی تاكه‌كان.
-زیاتركردنه‌وه‌ی خولی ڕاهێنان بۆنه‌خوێنده‌واران تاكو بتوانێ ئاستی كرێ یان به‌پێی شهاده‌به‌رزبێته‌وه.
-نه‌هێشتنی بێكاری.
-به‌هێزكردنی توانایی ده‌سه‌ڵاتی به‌رێوه‌بردن وكۆنترۆڵی سنور.
-چاونه‌پۆشین له‌هه‌ندێ تاوان.
-به‌رزكردنه‌وه‌ی توانایی به‌رهه‌می ناوخۆیی.
-پێدانی مووچه‌یه‌ك بۆده‌رچوان تاكوكاتی دامه‌زراندنی.
-دنانی لۆگۆیه‌كی نیشتمانی له‌سه‌ربه‌رهه‌مه‌ناوخۆییه‌كان.
